TUYÊN TRUYỀN AN TOÀN PHÒNG CHÁY, CHỮA CHÁY TRONG SỬ DỤNG, KINH DOANH XE ĐIỆN

Hiện nay trên thế giới, cũng như tại Việt Nam công nghệ xe điện đang trở thành xu thế và hiện xe điện đang rất thịnh hành tỷ lệ người dân sử dụng xe điện (xe đạp điện, xe máy điện, ô tô điện,...) đang dần tăng cao trên khắp cả nước, đặc biệt tại các đô thị lớn.

Bên cạnh những tiện ích của loại phương tiện này, có nhiều vấn đề được quan tâm, trong đó có nguy cơ cháy, nổ từ chính hệ thống điện, pin của xe điện. Trong thời gian qua, trên thế giới và tại Việt Nam đã xảy ra nhiều vụ cháy xe điện, gây thiệt hại nghiêm trọng về người và tài sản, điển hình: 

- Vụ cháy xe điện tại thành phố New York vào tháng 4-2023 làm 02 người chết và tháng 6-2023 làm 04 người tử vong.

- Vụ cháy xe điện tại nhà dân tại khu phố Xuân Phú, phường Trung Sơn, thành phố Sầm Sơn, tỉnh Thanh Hóa xảy ra ngày 12-7-2023, làm 02 người tử vong.

- Vụ cháy Nhà ở kết hợp kinh doanh, buôn bán xe đạp, xe máy điện tại số 905, đường 423, thôn Ngãi Cầu, xã An Khánh, huyện Hoài Đức, thành phố Hà Nội xảy ra vào ngày 19-7-2023, làm tử vong 3 người,…

- Vụ cháy nhà dân ngày 06/11/2024 tạiphường 5, TP Vũng Tàu, làm hai chị em 8 và 16 tử vong.

          Qua công tác điều tra nguyên nhân các vụ cháy liên quan đến xe điện, cho thấy một số nguy cơ gây cháy, nổ đối với các xe điện đang sử dụng, hoặc để kinh doanh, cụ thể:

- Việc thay thế, sửa chữa, sử dụng bộ sạc không bảo đảm đúng thông số kỹ thuật của nhà sản xuất, không bảo đảm chất lượng hoặc không đồng bộ với ắc quy, pin của phương tiện khi sạc có thể gây chập điện hoặc nổ ắc quy, pin.

- Việc sạc điện không đúng hướng dẫn: Sạc điện thời gian quá dài, tần suất sạc điện quá cao; sạc trong điều kiện nhiệt độ cao; sạc ngay sau khi sử dụng, ắc quy chưa kịp nguội tự nhiên; sạc gần nguồn nhiệt, thiết bị sinh lửa, sinh nhiệt hoặc gần, bên trên các vật dụng, hàng hóa dễ cháy, nổ, đồng thời ắc quy, pin tự tỏa nhiệt mà không được thoát nhiệt cũng là nguyên nhân gây nổ ắc quy, pin, gây cháy.

- Khi sạc không ngắt khóa điện nguồn điện (vừa sạc và vừa xả điện), thiết bị báo động sẽ tiêu thụ điện năng sẽ làm chức năng điều khiển của bộ sạc cảm biến sai, quá trình điều khiển tại dòng chuyển đổi không được, gây ra hiện tượng sạc không chuyển sang dòng sạc duy trì (không nhảy đèn) từ đó làm mất kiểm soát trong điều khiển của sạc, có thể gây hư hỏng, chập điện bộ sạc. Đồng thời, làm tăng nhiệt độ ắc quy, pin có thể gây đoản mạch bên trong (Cell pin đoản mạch) hoặc đoản mạch bên ngoài (bộ pin được kết nối với thiết bị điện tử công suất, động cơ và cả các phụ kiện khác bị đoản mạch) sẽ gây cháy xe.

- Một số trường hợp do tác động ngoại cảnh cũng dẫn đến chập cháy: Ổ sạc bị ẩm ướt, sạc nơi không thông thoáng để thiết bị có thể tản nhiệt; dây dẫn điện được đấu nối không bảo đảm yêu cầu kỹ thuật hoặc sử dụng thời gian dài hoặc bị va đập, chuột cắn bị mất khả năng cách điện gây phóng điện, chập điện.

- Sử dụng ắc quy, pin kém chất lượng, không rõ nguồn gốc xuất xứ hoặc đã bị sửa chữa, làm thay đổi thông số kỹ thuật của nhà sản xuất; lắp đặt thêm, thay thế thiết bị tiêu thụ điện so với thiết kế (lắp đặt thiết bị báo động, còi, đèn tăng công suất so với thiết kế của nhà sản xuất…) hoặc chở quá tải sẽ làm ảnh hưởng đến chất lượng, giảm tuổi thọ ắc quy, pin, khi sạc điện sẽ gây hiện tượng ắc quy, pin bị phồng lên có thể gây cháy, nổ.

- Bộ đổi điện từ dòng điện xoay chiều sang một chiều và ngược lại ở xe điện cũng là nguyên nhân gây ra cháy, nổ; mối hàn, đầu nối của những linh kiện không được cách điện tốt, nó có thể gây ra hiện tượng phóng điện hoặc chập điện, dẫn đến cháy.

Những khó khăn trong công tác chữa cháy đối với đám cháy pin xe điện

Pin lithium được dùng phổ biến cho các dòng xe đạp, xe máy điện hiện nay, nếu cháy thì sẽ rất khó dập tắt bằng những bình chữa cháy thông thường. Thậm chí, nếu dùng nước để chữa cháy thì có thể gây nổ, do nước gặp nhiệt độ cao biến thành hydro.

Hiện nay chỉ có một vài bình chữa cháy gốc nước dùng công nghệ bọc phân tử (Orion OR-6; Vinafoam) mới có thể làm giảm thật nhanh nhiệt độ để dập tắt. Tuy nhiên, loại bình này chưa phổ biến, giá thành cao gấp nhiều lần các loại bình thông dụng.

Để ngăn ngừa nguy cơ cháy, nổ trong quá trình sử dụng, kinh doanh xe điện, Phòng Cảnh sát PCCC&CNCH khuyến cáo hộ gia đình cũng như các cơ sở kinh doanh xe điện một số lưu ý như sau:

1. Quá trình sạc, sử dụng xe điện

- Lựa chọn, sử dụng xe điện bảo đảm chất lượng, đã được cơ quan quản lý có thẩm quyền kiểm định theo quy định; tuân thủ tuyệt đối theo hướng dẫn sử dụng của nhà sản xuất.  

- Thực hiện sạc điện theo đúng hướng dẫn và khuyến cáo của nhà sản xuất để đảm bảo độ bền và an toàn khi sử dụng; không sạc điện cho phương tiện khi phát hiện thiết bị sạc hoặc phương tiện gặp lỗi; khi ắc quy, pin có dấu hiệu phù, nứt… cần thay thế ắc quy, pin mới. Đồng thời lưu ý:

+ Sạc điện lúc ắc quy, pin gần hết, dùng nguồn điện phù hợp (theo mức điện áp nhà sản xuất khuyến cáo) và ổn định; sau khi sử dụng phải chờ bình điện nguội khoảng 20 phút rồi mới bắt đầu sạc, không sạc ngay sau khi chạy xe, không sạc quá 8 giờ liên tục, khi sạc điện cần ngắt khóa điện nguồn, nếu không sẽ ảnh hưởng đến quá trình sạc điện. Nếu lâu không dùng xe, nên sạc ắc quy, pin đầy rồi tháo rời khỏi xe; không để ắc quy, pin ở khu vực nóng, ẩm; bảo quản bình điện ở nơi cao ráo, thoáng mát…

+ Bố trí sạc cho xe điện ở nơi khô ráo, thoáng mát bên ngoài khu vực để ở như sân, vườn…, đảm bảo điều kiện thông thoáng trong suốt quá trình sạc điện; nếu không phải có các biện pháp bảo ôn hoặc giảm nhiệt; không để xe, ắc quy, pin, bộ sạc bên trên hoặc gần các vật dụng, hàng hóa dễ cháy, nổ gần nguồn lửa, nguồn nhiệt, thiết bị sinh lửa sinh nhiệt.

+ Phải có người thường xuyên kiểm tra, giám sát trong suốt quá trình sạc cho xe điện để kịp thời phát hiện, xử lý ngay khi có sự cố cháy, nổ. Tuyệt đối không sạc điện qua đêm hoặc khi không có người lớn ở nhà.

- Không tự ý điều chỉnh thông số kỹ thuật của phương tiện, thiết bị khác so với yêu cầu kỹ thuật của phương tiện; khi thay thế các thiết bị, linh kiện, ắc quy, pin, bộ sạc… cần lựa chọn đúng chủng loại ắc quy, pin phù hợp, đồng bộ với các thông số quy định của sạc điện, động cơ và bộ điều khiển, không sử dụng loại không rõ nguồn gốc; không tự ý thay đổi kết cấu xe, không lắp thêm phụ kiện hay thiết bị tác động đến hệ thống dây dẫn và nguồn điện của xe (thiết bị không tương thích, chênh lệch nguồn điện có thể làm ắc quy, pin phát nổ). Thực hiện chế độ kiểm tra, bảo dưỡng theo quy định của nhà sản xuất.

- Rửa xe đúng cách. Không dùng tia nước áp lực cao hoặc phun trực tiếp vào các vị trí dưới yên xe. Sau khi rửa xe, cần lau khô khu vực pin, ắc-quy, phanh của xe rồi mới khởi động lại. Khi đi mưa về cần để xe ở vị trí khô ráo, thoáng gió để hong khô và kiểm tra xác định có nước vào trong vị trí pin, ắc-quy không.

- Đối với xe ô tô điện:

+ Sạc tại những trạm sạc xe điện dành cho ô tô đã được cấp phép theo quy định (tại trạm xăng, điểm dừng nghỉ, trong nhà và công trình...) hoặc sử dụng bộ sạc tại nhà (bộ sạc dự phòng di động) phải bảo đảm an toàn PCCC theo hướng dẫn của nhà sản xuất. Các trạm sạc điện này phải được duy trì yêu cầu về giải pháp ngăn cháy, chống cháy lan đối với các khu vực xung quanh (cửa hàng kinh doanh xăng dầu, khu vực gara để xe...) và trang bị phương tiện về PCCC theo quy định; có phương án xử lý tình huống cháy, nổ tại khu vực sạc điện.

+ Thường xuyên kiểm tra, bảo trì, bảo dưỡng các thiết bị, hệ thống điện, phương tiện PCCC tại trạm sạc để kịp thời phát hiện, thay thế các thiết bị hư hỏng trong quá trình hoạt động.

2. Đối với cơ sở kinh doanh xe điện

  - Thực hiện nghiêm trách nhiệm của người đứng đầu cơ sở, chủ hộ kinh doanh; quản lý chặt chẽ việc sử dụng nguồn lửa, nguồn nhiệt, các thiết bị và dụng cụ sinh lửa, sinh nhiệt; thực hiện đầy đủ nghiêm túc biện pháp an toàn phòng cháy chữa cháy (PCCC) khi tiến hành hàn, cắt kim loại (nếu có); Tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến kiến thức, pháp luật về PCCC, nội quy, quy định về an toàn PCCC đối với khách hàng và nhân viên tại cơ sở, hướng dẫn kỹ năng thoát nạn, kỹ năng sử dụng phương tiện chữa cháy; bố trí lối thoát nạn thứ 2; xây dựng phương án xử lý các tình huống cháy, nổ xảy ra tại các khu vực.

         - Không để hàng hóa tràn lan, lấn chiếm lối đi; sắp xếp hàng hóa trong khu vực kho ngăn nắp, đảm bảo khoảng cách an toàn về PCCC, chống cháy lan và điều kiện thoát nạn trong trường hợp xảy ra sự cố về cháy, nổ. Đảm bảo điều kiện an toàn PCCC trong việc xuất, nhập hàng hóa; chuẩn bị sẵn dụng cụ phá dỡ để tạo lối thoát, không để các vật dụng che chắn lối thoát nạn trên hành lang, cầu thang của tòa nhà, không chèn, khóa cửa buồng thang, cửa ra thoát nạn.

          - Khu vực để trưng bày xe điện các loại phải sắp xếp thành các hàng, dãy đảm bảo an toàn về đường, lối thoát nạn, khoảng cách PCCC. Không sắp xếp xe gần các tủ điện, thiết bị điện, không sắp xếp xe ở các vị trí che khuất các phương tiện, dụng cụ phòng cháy và chữa cháy để tránh gây cản trở trong việc sử dụng, triển khai chữa cháy khi xảy ra sự cố cháy, nổ. Lưu ý trong quá trình xuất, nhập, trưng bày xe điện phục vụ mục đích kinh doanh, cần tháo rời các bộ phận ắc quy, pin và bố trí tại khu vực kho riêng và có giải pháp đảm bảo khả năng ngăn cháy lan với khu vực xung quanh, phương án xử lý khi có sự cố cháy, nổ xảy ra.

        - Tắt tất cả các thiết bị tiêu thụ điện khi không sử dụng. Kiểm tra, gia cố hệ thống điện, thiết bị tiêu thụ điện, lắp đặt bổ sung các thiết bị bảo vệ để kịp thời đóng ngắt khi có sự cố cháy, nổ xảy ra; kiểm tra, bảo dưỡng các hệ thống âm thanh, ánh sáng đảm bảo an toàn PCCC; niêm yết bảng cấm lửa, cấm hút thuốc, trang bị phương tiện PCCC tại chỗ theo quy định; biển cấm lửa, tiêu lệnh chữa cháy tại những nơi có nguy hiểm cháy, nổ (hay kho chứa xe điện các loại, chứa các bình ắc quy, hộp sạc…); niêm yết sơ đồ, biển chỉ dẫn thoát nạn.

        - Không sử dụng vật liệu dễ cháy để làm vách ngăn, ốp trần, tường, trang trí nội thất,…; phông màn, rèm cửa phải được xử lý bằng chất chống cháy; Xây dựng và thực tập phương án chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ với nhiều tình huống giả định để chủ động xử lý khi có cháy, nổ, sự cố, tai nạn xảy ra.

         - Nâng cao và duy trì thường xuyên công tác tự kiểm tra an toàn PCCC tại cơ sở. Thường xuyên kiểm tra, bảo dưỡng các phương tiện PCCC của cơ sở, đảm bảo sự hoạt động của hệ thống báo cháy tự động, hệ thống chữa cháy tự động (nếu có), bình chữa cháy xách tay, công cụ phá dỡ, thoát nạn… để kịp thời xử lý các tình huống cháy, nổ xảy ra và hướng dẫn thoát nạn. Đầu tư kinh phí cần thiết cho hoạt động PCCC. Kiểm tra, bảo dưỡng hệ thống PCCC, hệ thống điện và các hệ thống kỹ thuật liên quan khác được trang bị tại cơ sở theo quy định, kịp thời thay thế các thiết bị cũ, hỏng, đảm bảo an toàn trong quá trình hoạt động kinh doanh.

Anh Vũ .